Rzecznik Praw Obywatelskich w Polsce

Rzecznik Praw Obywatelskich w Polsce jest instytucją, która ma pomóc w sprawiedliwym egzekwowaniu prawa przez sądy i organy państwowe. W Polsce działalność rzecznika reguluje konstytucja, która zabrania rzecznikom przynależności do partii politycznych lub związków zawodowych. Rzecznika powołuje Sejm na wniosek marszałka sejmu lub grupy 35 posłów. Senat w ciągu 30 dni akceptuje powołaną osobę lub nakazuje ponowny wybór przez Sejm innego kandydata.

Kto może zgłosić się o pomoc do Rzecznika Praw Obywatelskich?

Oczywiście do Rzecznika Praw Obywatelskich może zgłosić się każdy obywatel Polski lub cudzoziemiec znajdujący się pod władzą RP, grupa obywateli, Rzecznik Praw Dziecka lub dana organizacja  jeśli stwierdzą, że ich prawa zostały naruszone. Pomoc Rzecznika Praw Obywatelskich może być nieoceniona w niektórych przypadkach. Rzecznik może podejmować sprawy z własnej  inicjatywy na podstawie wiadomości telewizyjnych, prasowych lub online. 

Rzecznik Praw Obywatelskich ustawa

Według ustawy z 15 lipca 1987 roku:

Rzecznik Praw Obywatelskich, zwany dalej „Rzecznikiem”, stoi na straży wolności i praw człowieka i obywatela określonych w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz w innych aktach normatywnych, w tym również na straży realizacji zasady równego traktowania.

Ustawa o Rzeczniku Praw Obywatelskich stanowi również iż nie może być on zatrzymany i aresztowany. Zasada ta nie obowiązuje jedynie w przypadkach bezpośredniego ujęcia na wykonywaniu przestępstwa oraz jeżeli zatrzymanie rzecznika jest niezbędne do przeprowadzenia prawidłowego postępowania. Z aresztu może zostać zwolniony przez Marszałka Sejmu. 

Czym zajmuje się Rzecznik Praw Obywatelskich?

Rzecznik Praw Obywatelskich rozpatruje przedstawione mu skargi, bada czy organy państwowe nie naruszyły prawa poprzez celowe działanie lub zaniechanie urzędowych czynności. Z uwagi, iż ze obywatel ma ograniczone możliwości dochodzenia swoich praw, instytucja Rzecznika Praw Obywatelskich pomaga w realizacji praw zapewnionych przez konstytucję. Szczególnie informacje o wypadkach nadzwyczajnych skłaniają rzecznika do interwencji. W tych trudnych sytuacjach rzecznik interweniuje w zakładach karnych, szpitalach psychiatrycznych lub jednostkach wojskowych.

Czego nie może zrobić Rzecznik Praw Obywatelskich?

Oczywiście są również rzeczy których Rzecznik Praw Obywatelskich nie może robić. Jest to między innymi zastąpienie administracji publicznej, ani tym bardziej wymiaru sprawiedliwości. Nierozstrzygnięte sprawy sądowe nie są przedmiotem zainteresowania rzecznika, podobnie zwykłe postępowania przed sądem. Warto pamiętać, że RPO nie rozpatruje się anonimowych skarg. Rzecznik nie ma inicjatywy ustawodawczej, ale może zwrócić się do właściwych organów o zmianę prawa. W ten sposób Rzecznik Praw Obywatelskich dba o to, aby przepisy prawa uwzględniały prawa obywatelskie. W ustawie nie przewidziano prawa łaski czy ingerowania w niezawisłość sędziowską.

Jak zwrócić się o pomoc do Rzecznika Praw Obywatelskich?

Gdy dana osoba uważa, że jej prawa zostały naruszone przez instytucje władzy publicznej, może złożyć wniosek zwany skargą bezpośrednio do RPO. Wniosek można złożyć przekazem pocztowym, osobiście w Biurze RPO, a także na druku elektronicznym na stronie internetowej urzędu RPO. Warto wiedzieć, że pomoc udzielana nie jest jedynie w Warszawie, Rzecznik Praw Obywatelskich posiada swoich przedstawicieli na terenie kraju, aby ułatwić petentom realizacje formalności. Chcąc uzyskać pomoc Rzecznika Praw Obywatelskich, zachęca się do skorzystania z lokalnego biura przedstawiciela RPO. Pełną listę oddziałów Rzecznika Praw Obywatelskich można odnaleźć na dedykowanej stronie w portalu.     

Rzecznik Praw Obywatelski kontakt

Rzecznik Praw Obywatelskich jest dostępny pod kontaktem telefonicznym, a wszelkie sprawy są przekazane do dalszej analizy lub dzwoniący jest informowany, że dany problem nie leży w kompetencjach urzędu. Dla niektórych spraw Rzecznik może wskazać urząd odpowiedzialny za rozstrzyganie tego typu problemów. Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich prowadzi kontakt mailowy przez swoją stronę internetową. W pilnych sprawach osobiste przyjęcia interesantów są realizowane przez główny urząd RPO w Warszawie i biura pełnomocników terenowych odpowiednich dla danego miasta.

Sposób postępowania Rzecznika Praw Obywatelskich

Po pierwsze Rzecznik Praw Obywatelskich sprawdza fakty opisane przez osobę skarżącą, a jeśli stwierdzi, że zostały naruszone zasady równego traktowania, występuje wówczas do właściwych instytucji o usunięcie naruszenia, a następnie kontroluje realizację wydanych zaleceń. Może on również wystąpić o wszczęcie postępowania cywilnego lub administracyjnego, a na mocy ustawy może także wziąć w nich udział. Natomiast gdy chodzi o przestępstwa ścigane z urzędu, Rzecznik Praw Obywatelskich może zażądać wszczęcia postępowania przygotowawczego, by dokładniej zapoznać się z materiałem dowodowym. Występujące bardzo rzadko rażące naruszenie prawa przez sądy jest jedyną podstawą do wniesienia kasacji w sprawie karnej do Sądu Najwyższego.

Jak złożyć wniosek do Rzecznika Praw Obywatelskich?

Jeśli petent trwa w myśli, iż jego prawa zostały naruszone przez instytucje władzy publicznej, może on złożyć wniosek do RPO. Należy w nim podać imię i nazwisko, adres korespondencyjny oraz dokładnie opisać czego dotyczy sprawa. Wniosek można złożyć za pomocą poczty, formularza elektronicznego poprzez stronę rpo.gov.pl lub osobiście w Biurze RPO. Informacje na temat działania Rzecznika Praw Obywatelskich w podejmowanych przez niego sprawach opisano na dedykowanej podstronie. Wniosek ten jest wolny od jakichkolwiek opłat. Rzecznik Praw Obywatelskich nie weźmie pod uwagę wniosków anonimowych.